Ιαν. ’05 του Σάββα Χριστοδούλου
Στο παρελθόν οι καλοί άνδρες αθλητές δεν ήθελαν τις αργές γυναίκες στους αγώνες τους. Γι’ αυτούς ήταν επικίνδυνο ή απαράδεκτο να συμμετέχουν οι γυναίκες σε αγώνες αποστάσεων μαζί ή ξεχωριστά από τους άνδρες. Έτσι λοιπόν οι γυναίκες μέχρι να φτάσουν στο σημείο να γίνονται ισότιμα δεκτές με τους άνδρες σε αγώνες μεγάλων αποστάσεων έπρεπε να ξεπεράσουν πολλά εμπόδια και ταμπού.
Μια νοσοκόμα από την Ν. Υόρκη η Nina Kuscsik, ήταν η πρώτη γυναίκα δρομέας που έλαβε επίσημα μέρος σε μαραθώνιο δρόμο. Η Nina μελετώντας την ιστορία των γυναικών στις μεγάλες αποστάσεις, υπέθεσε ότι η πρώτη γυναίκα μαραθωνοδρόμος πρέπει να ήταν η Ελληνίδα Μελπομένη, η οποία κατ’ ισχυρισμό έτρεξε ανεπίσημα την κλασσική διαδρομή την περίοδο των Ολυμπιακών αγώνων του 1896 συνοδεία ποδηλάτου σε 4 ½ ώρες. Η προσπάθειά της βέβαια δεν έγινε δεκτή από την Ολυμπιακή επιτροπή, μια απόφαση που ταυτίζονταν με τις απόψεις του ιδρυτή των μοντέρνων Ολυμπιακών αγώνων Βαρόνου Pierre de Coubertin ο οποίος ήταν εντελώς αντίθετος με τη συμμετοχή γυναικών στους Ολυμπιακούς αγώνες.
Η Ελληνίδα Μελπομένη σαφώς και ήταν πολύ πιο μπροστά από την εποχή της. Μόλις το 1928 ιδρύθηκε μια διεθνής γυναικεία αθλητική οργάνωση η (FSFI), η οποία κατάφερε να γίνουν δεκτές και γυναίκες αθλήτριες, σε πέντε αγωνίσματα κλασσικού αθλητισμού, στους Ολυμπιακούς αγώνες του 1928. Η μεγαλύτερη απόσταση που έτρεξαν οι γυναίκες ήταν τα 800m!!! Δυστυχώς κάποιες αθλήτριες κατέρρευσαν στον τερματισμό, γεγονός που ανάγκασε την Ολυμπιακή επιτροπή να αποσύρει το αγώνισμα από τις επόμενες Ολυμπιάδες. Η άποψη της εποχής για την συμμετοχή των γυναικών στα σπορ, την εποχή της δεκαετίας του 1920-1930, ήταν ότι έπρεπε να διασκεδάζουν παίζοντας και όταν μετέχουν στα σπορ να αγωνίζονται για την διασκέδαση και όχι για την νίκη. Ο στόχος της συμμετοχής των γυναικών στα σπορ ήταν η καλή σωματική και ψυχική υγεία και όχι η ειδίκευση σε επιδόσεις αγωνιστικές.
Η επαναφορά του αγωνίσματος των 800 m για τις γυναίκες στην Ολυμπιάδα του 1960 επανέφερε στο προσκήνιο το ενδιαφέρον για τη συμμετοχή των γυναικών σε αγώνες μεγάλων αποστάσεων. Την επόμενη δεκαετία έγιναν τεράστια βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, μονόπλευρα όμως (από μέρους αθλητριών για συμμετοχή σε αγώνες μεγάλων αποστάσεων ακόμη και μαραθώνιων). Η επίσημη άποψη των ομοσπονδιών ήταν ότι οι γυναίκες δεν έπρεπε να αγωνίζονται σε αποστάσεις μεγαλύτερες των 800 m. Κάτω από την διεθνή πίεση η ερασιτεχνική αθλητική ένωση στις Η.Π.Α. (AAU), αύξησε την απόσταση στα 8 km.
Το 1963 η Merry Lepper από την Καλιφόρνια τερμάτισε τον μαραθώνιο του Western Hemisphere στο Culver City της Καλιφόρνιας σε 3:37:05 παρ’ ότι χρειάστηκε να χαστουκίσει έναν κριτή που προσπάθησε να την βγάλει από τον αγώνα δια της βίας.
Το 1966 η Roberta Gibb Bingay τερμάτισε τον μαραθώνιο της Βοστόνης ανεπίσημα σε 3:21:00. Η άποψη των διοργανωτών ήταν ότι η Roberta απλώς κάλυψε την ίδια επίσημη διαδρομή του αγώνα, αλλά ότι δεν έτρεξε ποτέ τον αγώνα πραγματικά!!!
Την επόμενη χρονιά η Bingay ολοκλήρωσε ξανά τον ίδιο αγώνα σε 3:27:00, αλλά εκείνη τη χρονιά το ενδιαφέρον μονοπώλησε η Kathrine Switzer, η οποία έλαβε μέρος επίσημα στον αγώνα χωρίς να δηλώσει το μικρό της όνομα. Ξεκίνησε με μια μικρή μεταμφίεση (έκρυψε τα μαλλιά της με μια μαντίλα). Όταν έγινε αντιληπτό ότι μια γυναίκα συμμετέχει στον αγώνα οι διοργανωτές προσπάθησαν να την απομακρύνουν. Ο φίλος της Katherine, ποδοσφαιριστής του ράγκμπι, σταμάτησε κάθε προσπάθεια των διοργανωτών και η Switzer τερμάτισε τον αγώνα σε 4:30:00. Μέσα σε ελάχιστες μέρες η ομοσπονδία κλασσικού αθλητισμού των Η.Π.Α. διέγραψε την αθλήτρια με το αιτιολογικό ότι: 1) Αύξησε κατά πολύ την επιτρεπόμενη απόσταση συμμετοχής σε αγώνες για τις γυναίκες, 2) Έτρεξε μαζί με άνδρες!!!, 3) Εξασφάλισε με απάτη τη συμμετοχή της στον αγώνα, και 4) Έτρεξε χωρίς συνοδό!!!.Η αντίσταση όμως των ανδρών είχε αρχίσει να κάμπτεται και ήδη οι γυναίκες έβρισκαν ευκολότερα την ευκαιρία να συμμετέχουν σε μαραθώνιους ενώ παράλληλα οι χρόνοι τους βελτιώνονταν συνεχώς. Στο μαραθώνιο της Ν. Υόρκης το Σεπτέμβριο του 1971 οι Beth Bonner και Nina Kuscsik ήταν οι πρώτες γυναίκες που έσπασαν το φράγμα των 3 ωρών. Σαν αποτέλεσμα η AAU (αντίστοιχη του Σ.Ε.Γ.Α.Σ. στην Αμερική), αύξησε την επιτρεπόμενη απόσταση για τις γυναίκες στα 10 μίλια (16 km) και συμφώνησε ότι επιλεγμένες γυναίκες μπορούν να μετέχουν στο μέλλον σε μαραθώνιους.
Την επόμενη χρονιά το 1972 επιτράπηκε στις γυναίκες να συμμετέχουν επίσημα στο μαραθώνιο της Βοστόνης, με την προϋπόθεση όμως ότι θα ξεκινούσαν 10 λεπτά πριν από τους άνδρες, τρέχοντας έναν ξεχωριστό αγώνα. Οι γυναίκες όμως είχαν διαφορετική γνώμη. Με το σήμα της εκκίνησης του αγώνα τους, έκατσαν κάτω περιμένοντας το σήμα εκκίνησης των ανδρών για να τρέξουν μαζί τους όπως και έγινε.
Μετά από αυτό το δημόσιο ρεζιλίκι και την φανερή καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η AAU αποφάσισε να επιτρέπει στις γυναίκες να συμμετέχουν σε αγώνες μαραθωνίου μαζί με τους άνδρες. Όπως ήταν φυσικό μετά από λίγο οι γυναίκες κέρδισαν και το δικαίωμα συμμετοχής σε αγώνες υπεραποστάσεων. Το 1975 επιτράπηκε σε γυναίκες να τρέξουν τον μαραθώνιο του Comrades (90 km).
Το 1984 οι γυναίκες έτρεξαν για πρώτη φορά τον μαραθώνιο σε Ολυμπιακούς αγώνες με νικήτρια την Αμερικανίδα Joan Benoit. To 1985 η ανεπανάληπτη Ingrid Kristiansen γράφει το 2:21:06 που είναι για την εποχή εκείνη ένα φοβερό ρεκόρ στο μαραθώνιο και ταυτόχρονα καταρρίπτει τα παγκόσμια ρεκόρ στα 5.000m, 10.000m, και στα 15 km σε άσφαλτο και μαζί με την Grete Waitz και την Rosa Mota κυριαρχούν στο τρέξιμο αποστάσεων για τις γυναίκες.
Στοιχεία όμως που να αποδεικνύουν ότι οι γυναίκες τα καταφέρνουν εξίσου καλά και στις υπεραποστάσεις έχουμε από τις αθλήτριες Paula Newby-Frazer στο Hawaiian Ironman Triathlon το 1988 και 1989 και την Frith van de Merwe στο μαραθώνιο του Comrades το 1989. Το σιδερένιο τρίαθλο αποτελείται από 3.800 m περίπου κολύμπι στη θάλασσα, 180 km ποδήλατο και έναν μαραθώνιο. Θεωρείται το δυσκολότερο ατομικό αγώνισμα στον κόσμο. Πριν από το 1988 η μικρότερη διαφορά στην επίδοση ανδρών και γυναικών ήταν 1:01:12. Το 1988 όμως η Frazer από την Ζιμπάμπουε τερμάτισε την απόσταση στην 11η θέση σε 9:01:01 μια διαφορά μόλις 30:01 η 6% περισσότερο από το χρόνο του νικητή, ενώ η επίδοσή της στον μαραθώνιο (3:07:09) ήταν 4:21 πιο αργή ή μόλις 2.4% απ’ αυτή του νικητή άνδρα. Το 1989 η Frazer βελτίωσε τον χρόνο της στο 9:00:56.
Παρ’ ότι τους προηγούμενους μήνες είχε τρέξει έντονα σε πολλούς αγώνες η Van de Merve από την Ν. Αφρική τερμάτισε το 1989 τον μαραθώνιο του Comrades στην 15η συνολικά θέση (από 11.000 συμμετέχοντες), σε χρόνο 5:54:43. Με το χρόνο αυτό θα κέρδιζε όλους τους προηγούμενους αγώνες στο Comrades μέχρι το 1963. Ο χρόνος της ήταν μόλις 2 λεπτά πιο αργός απ’ αυτόν του νικητή Wally Hayward. Αν διορθώσουμε αυτόν τον χρόνο με το 10-15% που είναι η διαφορά ανδρών γυναικών λόγω σωματικών και βιολογικών διαφορών, τότε αυτός ο χρόνος είναι ο ταχύτερος όλων των εποχών!!!
Οι επιδόσεις αυτών των αθλητριών αποδεικνύουν ότι γυναίκες και άνδρες σίγουρα δεν είναι το ίδιο και ότι ανάλογα με τις επιδόσεις τους σε μικρότερες αποστάσεις, οι γυναίκες μπορούν να τα καταφέρουν καλύτερα από τους άνδρες στις μεγάλες αποστάσεις. Αυτό άλλωστε δείχνουν και τα στοιχεία ανθρωπολογικών ερευνών, όπου στις παραδοσιακές κοινωνίες οι γυναίκες εκτελούν όλες τις δραστηριότητες που απαιτούν σωματική αντοχή.