Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Θ. ΚΡΕΜΑΣΤΙΝΟΣ, MD, PhD., καθηγητής Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθυντής Β’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής Π.Γ.Ν. ΑΤΤΙΚΟΝ, πρόεδρος Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας

Η φυτική διατροφή και η προστασία της καρδιάς.
Είναι πολλοί αυτοί που συζητούv για την ωφελιμότητα της διατροφής με φυτά. Άλλωστε τα όσπρια και το λάδι αποτελούν βασικά συστατικά της μεσογειακής δίαιτας, που αναμφίβολα θεωρείται μία από τις καλύτερες αν όχι η καλύτερη δίαι­τα. Όμως από επιστημονικής πλευράς πώς έχει το όλον θέμα; Αναμφισβήτητα υ­πάρχουν ουσίες μέσα στα φυτά που πειραματικά αποδείχθηκε ότι έχουν θερα­πευτικές δρά­σεις.

Στο λάδι υπάρχουν οι φυτοστερόλες. Στα φρού­τα και ιδιαίτερα στα σταφύλια και το κρασί, στα φασόλια, στα κρεμμύδια, στο πράσινο τσάι και στη σόγια πε­ριέχονται οι φαινολικές ενώσεις, τα φλαβινοειδή και οι ανθοκυανίνες. Στα φρούτα με χρώμα πράσινο, κίτρινο, πορτοκαλί και στους φλοιούς των καρ­πών υπάρχουν αντίστοιχα τα καροτενοειδή και οι λιγνά­νες. Στη ντομάτα, το κόκκινο γκρέιπ φρουτ και τα βερίκοκα υπάρχει το λυκοπένιο. Στα κολοκύθια, τις πιπεριές, το λάχανο, το μπρόκολο, το σέλινο, τα εσπεριδοει­δή και τα καρότα περι­έχονται τα τερπένια.

Στο κουνουπίδι, το λάχανο, το σπανάκι και το μπρό­κολο περιέχονται οι ινδόλες. Το γαλλικό πα­ράδοξο συνίσταται στις παρατηρήσεις Γάλλων επιστημόνων, ό­που άτομα που κατανά­λωναν όντως φαγητά με υψηλή περιεκτικότητα σε κεκο­ρεσμένα λίπη (κρέατα-λιπαρά) είχαν μι­κρότερη νοσηρότητα και θνητότητα από καρδιοαγγειοπάθειες, όταν καθημερινά έπιναν με το φαγητό ένα ποτήρι κόκκι­νο κρασί. Το γεγονός αυτό αποδόθηκε στην καρδιοπροστατευτική δράση που α­σκούν οι αντιοξειδωτικές ουσίες του κρασιού.

Με απλά λόγια, η φυτική διατροφή που περιέχει όλες τις προαναφερθείσες ουσίες αποτελεί ένα οπλοστάσιο που αντιστρατεύεται όλους τους μηχανισμούς της α­θηροσκλήρωσης που καταστρέ­φουν τις αρτηρίες και δημιουργούν εμ­φράγμα­τα ή εγκεφαλικά επεισόδια. Με ειδικούς μηχανισμούς παρεμποδίζεται η οξείδωση της LDL (κακής χοληστερίνης), η οποία με τον τρόπο αυτό γίνεται λιγότερο καταστροφική για τις αρτηρίες. Επίσης με ανάλογους μηχανισμούς παρεμποδίζεται η συγκόλληση των αιμοπεταλίων, που έχει συνέπεια να δημιουργούνται εύκολα θρόμβοι μέσα στις αρτηρίες, όταν σπάει η αθηροσκληρωτική πλάκα. Ιδι­αί­τερη αξία έχει και ο μηχανισμός με τον οποίο οι φυτοστερόλες παρεμποδίζουν την απορρό­φηση από το έντερο σημαντικό μέρος της χοληστερίνης που περιέ­χουν οι τροφές. Ετσι, α­ποφεύγεται η είσοδος της χοληστερόλης μέσα στην κυ­κλοφορία του αίματος. Με το σκεπτικό αυτό άλλωστε χρησιμοποιούνται οι φυ­το­στε­ρό­λες για τον εμπλουτισμό των γαλακτοκομικών προϊόντων που διαφημίζονται καθημερινά με τον στόχο η χοληστερίνη των τροφών να μην αυξάνει την ολική χοληστερίνη του οργανισμού και μάλιστα να προκαλείται και μία μι­κρή μείωση (10%) της LDL (κακή) χοληστερίνης. Κατά συνέπεια η αποκλειστική χρήση του ε­λαιόλαδου είναι υπεραρκετή για να προστατευθεί η καρδιά. Συνοψίζοντας, οι φυτοχημικές ουσίες αφ’ ενός κινητοποιούν όλους τους παράγοντες που προασπίζουν τις αρτηρίες (π.χ. μονοξείδιο του αζώτου κ.λπ.), αφ’ ετέρου α­πο­τρέπουν την καταστροφή τους με την καταστολή όλων των μηχανισμών που προκαλούν αγγειοσύσπαση, δημιουργία θρόμβων και προάγουν τη φλεγμονή του τοιχώματος των αρτηριών. Ομως, υπάρχουν βασικά ερωτήματα που πρέ­πει να απαντηθούν.

Πόση ακριβώς είναι η ωφέλεια των φυτοχημικών ουσιών; Πόση ποσότητα πρέπει να προσλαμβάνει ο άνθρωπος ημερησίως για να επιτύ­χει το μεγαλύτερο δυνατό αποτέλεσμα;

Υπάρχουν αλληλεπιδράσεις με τις υπόλοιπες τροφές που να αυξάνουν ή να ε­λαττώνουν την αποτελεσματικότητα του;

Μια σειρά πολυκεντρικών μελετών στο άμεσο μέλλον θα απαντήσει. Μέχρι τότε όμως γνωρίζουμε την ωφελιμιστική δράση των φυτοχημικών ουσιών, και γι’ αυτό προτρέπουμε ασθενείς και μη να προτιμούν τη φυτική διατροφή ως πρώ­τη επιλογή και όχι ως συμπλήρωμα στο διαιτολόγιο τους.