Ιουν. 2003
Στην ιστορία του παγκόσμιου αθλητισμού δεν υπάρχει άλλο αγώνισμα που να συγκινεί τους φιλάθλους, όσο ο μαραθώνιος. Ειδικά στον Athens Classic Marathon, που γίνεται την πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου, οι αθλητές έχουν την ευκαιρία να τρέξουν στην “ιστορική” διαδρομή στην οποία το αγώνισμα χρωστάει το όνομα του.
Την ιδέα να συμπεριληφθεί το αγώνισμα του μαραθωνίου στο πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων είχε ο καθηγητής του πανεπιστημίου της Σορβόνης Μισέλ Μπρήλ, φίλος του Πιέρ ντε Κουμπερτέν. Με την τέλεση αυτού του αγώνα ήθελε να τιμηθεί η Ελλάδα για την προσφορά της στον αθλητισμό και τον πολιτισμό. Ο Μπρήλ δεν γνώριζε ότι η απόσταση ήταν τόσο μεγάλη και η προσπάθεια των αθλητών τόσο δύσκολη. Τον είχε γοητεύσει η ιστορία του αρχαίου Αθηναίου Φειδιππίδη που το 490 πΧ έτρεξε από τον Μαραθώνα στην Αθήνα για να αναγγείλει την νίκη των Αθηναίων επί των Περσών. Ο Φειδιππίδης φτάνοντας στον προορισμό του είπε “νενικήκαμεν” και πέθανε….
Κούρσα μαραθωνίου έγινε για πρώτη φορά στους Α΄ πανελληνίους αγώνες στις 10 Μαρτίου του 1896 με νικητή τον Χαρίλαο Βασιλάκο (3ωρ 17). Στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες στις 10 Απριλίου του 1896, νικητής ήταν ένας θρύλος του παγκόσμιου αθλητισμού, ο Σπύρος Λούης. Ο “μύθος” του Λούη, αλλά κυρίως η παράδοση που περιβάλει το αγώνισμα φέρνει κάθε χρόνο στην Ελλάδα χιλιάδες δρομείς κάθε ηλικίας που θέλουν να τρέξουν στην λεγόμενη κλασσική διαδρομή.
Οι κούρσες που έχουν γίνει στην κλασσική διαδρομή είναι σχετικά λίγες. Εκτός από τους Ολυμπιακούς του 1896 και την μεσολυμπιάδα του 1906, οι υπόλοιπες κούρσες αφορούσαν Βαλκανικούς και πανελλήνια πρωταθλήματα. Η πρώτη κούρσα του διεθνούς μαραθωνίου, του Athens Classic Marathon όπως λέγεται σήμερα, έγινε το 1955, όταν ο ΣΕΓΑΣ αποφάσισε να διοργανώνει κάθε δύο χρόνια έναν μεγάλο αγώνα με τη συμμετοχή των κορυφαίων δρομέων του κόσμου. Ο θεσμός διατηρήθηκε με επιτυχία για μια εικοσαετία. Από τα μέσα της δεκαετίας του 70 άρχισε να χάνει την ακτινοβολία του, καθώς οι καλοί μαραθωνοδρόμοι προτιμούσαν ευκολότερες διαδρομές και πάνω από όλα τα μεγάλα χρηματικά έπαθλα που έδιναν άλλες διοργανώσεις. Ο ΣΕΓΑΣ επέμεινε στον “παραδοσιακό κότινο” της νίκης και έτσι ο θεσμός έσβησε στα τέλη της δεκαετίας του 70.
Η πρώτη κούρσα του διεθνούς μαραθωνίου έγινε στις 2 Οκτωβρίου του 1955 με τη συμμετοχή 21 αθλητών από 6 χώρες. Νικητής αναδείχθηκε ο Φινλανδός Βέικο Καρβόνεν με χρόνο 2ωρ 27:30.0, που ήταν ο πρωταθλητής Ευρώπης στη Βέρνη (1954).
Η επόμενη κούρσα έγινε στις 6 Οκτωβρίου του 1957 και πρώτος τερμάτισε ο Γιουγκοσλάβος Φράνιο Μίχαλιτς με 2ωρ 26:27.8. Ο Μίχαλιτς ήταν ο ασημένιος Ολυμπιονίκης της Μελβούρνης. Το 1959 νίκησε ο Φινλανδός Έινο Εκσάνεν (2ωρ 26:30), ενώ δύο συμπατριώτες του πήραν την τρίτη και τέταρτη θέση. Το 1961 η κούρσα έγινε Μάιο μέσα σε μεγάλη ζέστη. Αυτό όμως δεν εμπόδισε τον Αιθίοπα Αμπέμπε Μπικίλα να κόψει πρώτος το νήμα σε 2ωρ 23:44.6. Ο Μπικίλα έτρεξε στην κλασσική διαδρομή, όπως και στους Ολυμπιακούς της Ρώμης, ξυπόλητος. Το 1963 η κούρσα έγινε τον Απρίλιο και νικητής ήταν ο Αμερικανός Λέοναρντ Έντελεν με 2ωρ 23:06.8. Ο ίδιος δρομέας μετά από δύο μήνες πέτυχε στο Λονδίνο παγκόσμιο ρεκόρ (2ωρ 14:28.0).
Το 1965 ο αγώνας έγινε στις 21 Μαίου πρώτος ήταν ο Ούγγρος Γιόζεφ Σούτο (2ωρ 30:40), που ήταν πέμπτος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκυο.
Από το 1967 ο αγώνας διεξάγεται στις 6 Απριλίου, που ο ΣΕΓΑΣ γιορτάζει την “Ολυμπιακή Ημέρα”. Πρώτος τερματίζει ο Ανατολικογερμανός Γιόζεφ Μπους με 2ωρ 20:40.0. Τον Απρίλιο του 1969, δηλαδή λίγους μήνες πριν από τους πανευρωπαϊκούς της Αθήνας, γίνεται η καλύτερη κούρσα όλων των εποχών. Τρέχουν οι πέντε πρώτοι των Ολυμπιακών Αγώνων του Μεξικού και η κούρσα γίνεται κάτω από εξαιρετικές συνθήκες. Ο Βρετανός Μπίλ Άντκοκς είναι ο νικητής με 2ωρ 11:07.2 που παραμένει ακόμα η καλύτερη επίδοση στην κλασσική διαδρομή. Δεύτερος είναι ο Ιάπων Κένζι Κιμιχάρα (2ωρ 13:25.8), ο ασημένιος ολυμπιονίκης και τρίτος ο Τούρκος Ισμαήλ Ακσάι (2ωρ 15:07.6) που ήταν τέταρτος στο Μεξικό. Ο Ολυμπιονίκης Μάμο Βόλντε τερμάτισε τέταρτος (2ωρ 15:17.2).
Το 1971 ο Ιάπων Ακίο Ουζάμι (2ωρ 19:25.0) ήταν πρώτος και το 1973 ο Βρετανός Κόλλιν Κίρκαμ (2ωρ 17:45.0) κερδίζει τον Κιμιχάρα (2ωρ 19:09) που ήταν δεύτερος στους Ολυμπιακούς του Μεξικού και πέμπτος στο Μόναχο.
Το 1973 ο νικητής των αγώνων της βρετανικής Κοινοπολιτείας Ίαν Τόμσον κόβει πρώτος το νήμα με 2ωρ 13:50 που είναι μέχρι τώρα η έβδομη επίδοση όλων των εποχών στην κλασσική διαδρομή.
Το 1975 νικητής είναι ο Σοβιετικός Γιούρι Λάπτεφ με 2ωρ 25:27.0 και το 1977 (κάτω από πρωτοφανή για την εποχή καύσωνα) ο Φάνης Τσιμιγκάτος με 2ωρ 39:36.00. Το 1978 πρώτος ήταν ο Σοβιετικός Νικολάι Πενζίν με 2ωρ 21:40 και το 1979 ο Τούρκος Βελί Μπαλλί με 2ωρ 28:04.0).
Το 1980 στις 6 Απριλίου έγινε το πανελλήνιο πρωτάθλημα σε μια κούρσα ανοικτή στους ξένους δρομείς. Νικητής είναι ο Σοβιετικός Βλαντιμίρ Ποντόκοφ με 2ωρ 20:52.0. Στο μεταξύ έχει αρχίσει να γίνεται κάθε Οκτώβριο “λαϊκός μαραθώνιος” με τη συμμετοχή πολλών Ελλήνων και ξένων δρομέων. Σε έναν από αυτούς τους αγώνες (1977) μετέχουν τρεις Κενυάτες που καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις. Ο Μπάλτσα έκανε 2ωρ 14:48.6, ο Νέντι (έβδομος στους Ολυμπιακούς της Μόσχας) 2ωρ 14:49.0 και ο Ταντέσσε 2ωρ 18:54.0.
Το 1983 μετονομάσθηκε σε “μαραθώνιο Ειρήνης” και αφιερώθηκε στη μνήμη του Βαλκανιονίκη, βουλευτή της ΕΔΑ και ειρηνιστή Γρηγόρη Λαμπράκη… Πρώτος νικητής τη χρονιά εκείνη είχε αναδειχθεί ο Φάνης Τσιμιγκάτος με 2ώρες 28.18
Ο αγώνας αυτός μετεξελίχθηκε σε διεθνή (τώρα με την ονομασία “Κλασικός Μαραθώνιος Αθήνας”) και όλα δείχνουν πως με την ύπαρξη ενός σοβαρού υποστηρικτή θα μπορέσει να αποκτήσει οντότητα και κύρος με διεθνή στάνταρ!
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πολλές φορές έγινε στη διαδρομή το Πανελλήνιο πρωτάθλημα και τέσσερις πολύ σπουδαίοι αγώνες που έγραψαν ιστορία. Το 1969 και 1982 οι “κούρσες” του Ευρωπαϊκού πρωταθλήματος, το 1995 το 6ο Παγκόσμιο Κύπελλο και το 1997 ο μαραθώνιος ανδρών-γυναικών του Παγκόσμιου πρωταθλήματος στίβου (“Αθήνα 97”)
Ο αγώνας τώρα διεξάγεται με ανοικτή συμμετοχή, και είναι ταυτόχρονα και ο αγώνας του Πανελλήνιου πρωταθλήματος ανδρών και γυναικών, γεγονός που προσδίδει μεγαλύτερο ενδιαφέρον στη διοργάνωση. Ο ΣΕΓΑΣ καλεί κάθε χρόνο μεγάλα ονόματα και ανάμεσα τους, τους κορυφαίους μαραθωνοδρόμους του κόσμου κάνοντας συνεχώς τον αγώνα και πιο ενδιαφέροντα και τον κατατάσσει σταδιακά στους καλύτερους του κόσμου.
