Τα «χρυσά» ιατρικά επιτεύγματα
Τη χρονιά που φεύγει οι επιστήμονες βρήκαν νέο τρόπο αντιμετώπισης του καρκίνου του μαστού, δημιούργησαν ωάρια από βλαστοκύτταρα και ανανέωσαν την «εγκυκλοπαίδεια του DNA»
ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΤΡΟΜΠΟΥΚΗ
troboukis@6meres.gr
Ερευνητές, κλεισμένοι στα αποστειρωμένα εργαστήρια τους, παλεύουν με τον χρόνο και την αθανασία. Το 2012 για κάποιους από αυτούς ήταν η χρονιά της επιτυχίας.
– Για την ανθρωπότητα ήταν η χρονιά που μεταξύ άλλων γίναμε πιο σοφοί στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού, είδαμε να γεννώνται τα πρώτα πειραματόζωα από τεχνητά ωάρια και ανακαλύψαμε τη σπουδαιότητα μέρους του γενετικού υλικού του DNA, που κάποτε είχε χαρακτηριστεί «βιολογικό σκουπίδι».
ΚΑΡΚΙΝΟΣ TOΥ ΜΑΣΤΟΥ. Η πρώτη ολοκληρωμένη γενετική ανάλυση του καρκίνου του μαστού, μας αποκάλυψε έναν νέο τρόπο αντίληψης και αντιμετώπισης αυτής της μορφής του καρκίνου. «Είναι απίθανο… Πραγματικά αρχίζουμε να φτάνουμε στη ρίζα αυτών των καρκίνων» δήλωσε στους «New York Times» ο επικεφαλής της μελέτης δρ Τσαρλς Περού από το Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας. Ο «Ατλας του Γονιδιώματος του Καρκίνου», ένα πρόγραμμα που μελετά την αλληλουχία του γονιδιώματος δεκάδων μορφών κακοήθειας, κατέγραψε 30.000 μεταλλάξεις σε 510 δείγματα καρκίνου του μαστού. Όλες αυτές οι μεταλλάξεις εντάσσονται σε τέσσερις βασικές κατηγορίες. Για παράδειγμα, ανακαλύφθηκε ότι μια μορφή καρκίνου του μαστού σχετίζεται με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Αυτό σημαίνει ότι τα φάρμακα για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ίσως βοηθήσουν γυναίκες που εκδηλώνουν ένα συγκεκριμένο είδος καρκίνο του μαστού.
Μια τέτοια γνώση αναμένεται να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι γιατροί αντιλαμβάνονται τον καρκίνο του μαστού αλλά και να εμπλουτίσει τα θεραπευτικά εργαλεία που έχουν στη διάθεση τους για να τον πολεμήσουν.
ΖΩΗ ΑΠΟ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ. Ιάπωνες ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Κιότο κατάφεραν να δημιουργήσουν από το μηδέν ωάρια σε στείρα πειραματόζωα, τα οποία μάλιστα γονιμοποίησαν με απόλυτη επιτυχία, οδηγώντας στη γέννηση υγιών μικρών ποντικιών. Η ανακοίνωση έγινε τον Οκτώβριο στην επιστημονική επιθεώρηση «Science». Ο Κατσουχίκο Χαγιάσι και οι συνεργάτες του στο Πανεπιστήμιο του Κιότο πήραν βλαστοκύτταρα από δέρμα και εμβρυονικά βλαστικά κύτταρα, τα επαναπρογραμμάτισαν στο εργαστήριο και τα μετέτρεψαν σε κύτταρα ωαρίων. Στη συνέχεια τα εμφύτευσαν στις ωοθήκες ενός ενήλικου θηλυκού ποντικού. Τέσσερις εβδομάδες αργότερα τα κύτταρα είχαν αναπτυχθεί σε ώριμα ωάρια, τα οποία γονιμοποιήθηκαν και εμφυτεύτηκαν σε θηλυκά πειραματόζωα, οδηγώντας στη γέννηση μικρών ποντικιών. Ωστόσο, μόνο πέντε ποντίκια γεννήθηκαν από τα 127 γονιμοποιημένα ωάρια που εμφυτεύθηκαν, ενώ κάποια από τα έμβρυα δεν αναπτύχθηκαν ομαλά. Απ’ ό,τι φαίνεται, ο δρόμος από το εργαστήριο μέχρι τον άνθρωπο είναι ακόμα μακρύς.
ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ «ΑΧΡΗΣΤΟ» DNA. Μία από τις κορυφαίες στιγμές της ανθρωπότητας είναι η στιγμή της ανακοίνωσης της πρώτης ολοκληρωμένης ανάγνωσης του ανθρώπινου γονιδιώματος, η οποία έγινε το 2003. Εξίσου σημαντική είναι και η πρώτη ανανέωση της λεγόμενης «εγκυκλοπαίδειας του DNA» η οποία ανακοινώθηκε φέτος, από 442 επιστήμονες εργαζόμενους σε 32 ερευνητικά ινστιτούτα σε όλο τον κόσμο, στο πλαίσιο του πενταετούς διεθνούς ερευνητικού προγράμματος «ENCODE».
Μέχρι σήμερα οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι μόνο τα 20.000-23.000 γονίδια είναι σημα-
ντικά, ποσοστό που αγγίζει μόλις το 2% του DNA. Ωστόσο αυτό δεν ισχύει. Όπως δήλωσε ο επικεφαλής του «ENCODE» Ιουαν Μπίρνι του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Βιοπληροφο-ρικής στο Κέμπριτζ, «ο όρος σκουπιδο-DNA πρέπει πια να πεταχτεί στα σκουπίδια. Είναι ξεκάθαρο από τη νέα έρευνα ότι ένα πολύ μεγαλύτερο τμήμα του γονιδιώματος είναι βιολογικά ενεργό».
Για την ακρίβεια, αποτελεί ένα τεράστιο λειτουργικό σύστημα που ελέγχει το γονιδίωμά μας. Για παράδειγμα, ανακαλύφθηκε ότι το «άχρηστο» μέχρι πρότινος DNA περιέχει τέσσερα εκατομμύρια γονιδιακούς «διακόπτες», οι οποίοι καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό το ποσοστό κινδύνου εκδήλωσης μιας ασθένειας σε έναν άνθρωπο.
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ ΤΑ ΜΙΚΡΟΒΙΑ. Πολλοί θεωρούν ότι τα μικρόβια είναι εχθροί του ανθρώπου. Τα πράγματα όμως δεν είναι ακριβώς έτσι. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, 200 επιστήμονες από 80 πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα σε όλο τον κόσμο βάλθηκαν να χαρτογραφήσουν όλους τους μικροοργανισμούς που κατοικούν στο σώμα του ανθρώπου. Πρόκειται για το «Πρόγραμμα του Ανθρώπινου Μικροβιώματος» (Human Microbiome Project), η πρώτη φάση του οποίου ολοκληρώθηκε μέσα στο 2012. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αν και μερικές φορές τα μικρόβια προκαλούν κάποια ελαφριά ή πιο σοβαρή ασθένεια, τον περισσότερο χρόνο όχι μόνο ζουν σε αρμονική ισορροπία με τον άνθρωπο αλλά έχουν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της υγείας του. Για παράδειγμα διασπούν τροφές που ο άνθρωπος από μόνος του δεν θα μπορούσε να χωνέψει ή παράγουν βιταμίνες και ουσίες που πολεμούν τις φλεγμονές, ενισχύοντας το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Ενώ το ανθρώπινο γονιδίωμά διαθέτει περίπου 22.000 γονίδια που κωδικοποιούν τις πρωτεΐνες, το ανθρώπινο μικροβίωμα έχει οκτώ εκατομμύρια γονίδια.
ΟΡΓΑΝΑ ΠΟΥ ΜΕΓΑΛΩΝΟΥΝ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ. Ερευνητές από το Ινστιτούτο Καρολίνσκα στη Σουηδία ανακοίνωσαν ότι δημιούργησαν μια ανθρώπινη τραχεία από ανθρώπινα κύτταρα και συνθετικό υλικό, την οποία στη συνέχεια εμφύτευσαν σε έναν 39χρονο ασθενή με κακοήθη όγκο στην τραχεία, τον Αντεμάριαμ Μπεγιέν. Χρησιμοποίησαν βλαστοκύτταρα από τον μυελό των οστών του ίδιου και ένα πορώδες πλαστικό σε σχήμα τραχείας. Στη συνέχεια τοποθέτησαν τα δύο σε ειδικό θρεπτικό διάλυμα σε έναν βιοαντιδραστήρα. Μιάμιση μέρα αργότερα το νέο όργανο ήταν έτοιμο.
Η επαναστατική μέθοδος μέχρι τότε είχε εφαρμοστεί μόνο σε χοίρους. Ακόμα και ο Μπεγιέν είχε αμφιβολίες για το εάν έπρεπε να υποβληθεί στη μεταμόσχευση. Σήμερα έχει αναρρώσει πλήρως. Στόχος των επιστημόνων τώρα είναι να δημιουργήσουν και πιο περίπλοκα όργανα όπως νεφρούς ή καρδιές.
ΦΑΡΜΑΚΟ-ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΗIV
Πράσινο φως έδωσε η αμερικανική Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) για την κυκλοφορία του πρώτου αντιρετροϊκού φαρμάκου που αφορά στην πρόληψη της μετάδοσης του ιού ΗIV σε υγιή άτομα. Το φάρμακο ονομάζεται Truvada και προορίζεται για ομάδες υψηλού κινδύνου για μόλυνση από τον ιό, επειδή για παράδειγμα έχουν ερωτικό σύντροφο που είναι φορέας. Σε κάθε περίπτωση όμως δεν υποκαθιστά τα υπάρχοντα μέτρα ασφαλείας κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης. Το φάρμακο κυκλοφορούσε από το 2004 ως αντιρετροϊκή αγωγή για οροθετικούς. Κλινική δοκιμή σε έξι χώρες, από τον Ιούλιο του 2007 μέχρι τον Δεκέμβριο του 2009, έδειξε ότι το φάρμακο μείωσε κατά 44% τον κίνδυνο μόλυνσης σε ομοφυλόφιλους άνδρες που χρησιμοποιούσαν ταυτόχρονα και προφυλακτικό. Άλλη κλινική μελέτη έδειξε ότι το Truvada μειώνει τον κίνδυνο μόλυνσης έως και 75% σε ετεροφυλόφιλα ζευγάρια στα οποία ο ένας σύντροφος είναι οροθετικός. «Η νέα έγκριση αποτελεί σημαντικό ορόσημο στη μάχη μας εναντίον της λοίμωξης από τον ΗIV» δήλωσε η επίτροπος της FDA δρ Μάργκρετ Α. Χάμπουργκ.
Επανάσταση με τη
δημιουργία
βιονικού
ματιού
Ενα βιονικό μάτι δημιούργησαν επιστήμονες από το Ιατρικό Κολέγιο Weill Cornell στη Νέα Υόρκη. Οπως δημοσίευσαν τον περασμένο Αύγουστο στην επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences», κατόρθωσαν να σπάσουν τον κώδικα που χρησιμοποιεί ο αμφιβληστροειδής για να στέλνει εικόνες στα οπτικά κέντρα του εγκεφάλου. Στη συνέχεια μετέφεραν τη γνώση αυτή σε ένα μικροτσίπ, το οποίο εμφύτευσαν σε τυφλά πειραματόζωα. Πράγματι, το τσιπ βελτίωσε την όραση στα ποντίκια. Η επικεφαλής της μελέτης Σίλα Νίνερμπεργκ δήλωσε ότι η νέα εξέλιξη θα βελτιώσει ριζικά τα εμφυτεύματα των οφθαλμών, τα οποία μέχρι σήμερα είχαν περιορισμένη επιτυχία στην αποκατάσταση της όρασης. Οι ερευνητές ανακοίνωσαν ότι έσπασαν τον κώδικα που χρησιμοποιεί ο αμφιβληστροειδής και στους πιθήκους, ο οποίος εκτιμάται ότι είναι ίδιος με εκείνον του οπτικού συστήματος των ανθρώπων.
Ένα παραισθησιογόνο έγινε φάρμακο
Tweet από χειρουργεία και άλλα… περίεργα
Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης έχουν διεισδύσει τόσο βαθιά στις σύγχρονες κοινωνίες, που πλέον τα τουίτ δημοσιεύονται και από τα χειρουργεία. Η 79χρονη Ελενορ Ντέι υποβλήθηκε τον περασμένο Οκτώβριο σε εγχείρηση αποκατάστασης της ακοής της, κατόπιν τοποθέτησης κοχλιακού εμφυτεύματος στο Σουηδικό Ιατρικό Κέντρο στο Σιάτλ των ΗΠΑ.
Ενας άνδρας με το κινητό του κατέγραψε την όλη διαδικασία και σε 140 χαρακτήρες την περιέγραφε στην κοινότητα του Twitter. Στη συνέχεια τραβούσε φωτογραφίες και τις δημοσίευε στο Instagram. Αν και πολλοί ανατριχιάζουν με την ιδέα του χειρουργείου, στη συγκεκριμένη περίπτωση η εμπλοκή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μάλλον βοήθησε στην απομυθοποίηση της επέμβασης, η οποία, μπορεί να αναβαθμίσει τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων με προβλήματα ακοής. Από παραισθησιογόνο έγινε φάρμακο. Η κεταμίνη μπορεί να ανακουφίσει ασθενείς με οξεία κατάθλιψη. Η είδηση, σύμφωνα με το περιοδικό «Science», συνιστά τη μεγαλύτερη επανάσταση στο πεδίο της καταπολέμησης της κατάθλιψης τα τελευταία πενήντα χρόνια.
ΜΙΑ ΑΛΛΗ γνώση που αποκομίσαμε το 2012 είναι ότι η κρεατίνη, ουσία την οποία συνήθως λαμβάνουν τα παιδιά για να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους στο σχολείο, μπορεί να αυξήσει την επίδραση των αντικαταθλιπτικών στις γυναίκες. Πλέον, οι επιστήμονες καταλήγουν στην άποψη ότι η κατάθλιψη δεν εκδηλώνεται λόγω χαμηλών επιπέδων σεροτονίνης στον οργανισμό, αλλά λόγω καταστροφής των εγκεφαλικών κυττάρων που σχετίζονται με τη διάθεση. Τα κατάφερε ο Μάικλ Μπλούμπεργκ. Στη Νέα Υόρκη απαγορεύτηκε η πώληση ζαχαρωδών ποτών σε ποσότητα μεγαλύτερη των 450 γραμμαρίων.
ΟΠΩΣ δήλωσε στον δημοσιογράφο του «The Atlantic» Τζέιμς Μπένετ, «η σχέση μεταξύ της αύξησης της παχυσαρκίας και της κατανάλωσης ζάχαρης είναι παραπάνω από σίγουρη… ανεξαρτήτως τι πιστεύουν ή τι λένε οι εταιρείες αναψυκτικών». Ομως η μεγάλη ειρωνεία είναι ότι ορισμένες υπερμεγέθεις συσκευασίες πώλησης αναψυκτικών που διατίθενται στις ΗΠΑ, όπως η «The big Gulp», εξαιρέθηκαν από την απαγόρευση.
ΠΗΓΗ: theatlantic.com
