Ιουν. 2000
ΝΙΚΟΣ ΠΡΩΤΟΝΟΤΑΡΙΟΣ:
Αν υπάρχει ένας άνθρωπος που απέδείξε ότι μπορεί κανείς όχι μόνο να επιβιώσει εκτός επιστημονικού συστήματος αλλά και να μεγαλουργήσει, αυτός δεν μπορεί να είναι άλλος από τον Καρδιολόγο Νίκο Πρωτονοτάριο. Αγροτικός γιατρός στη Νάξο ήταν στα 1985 όταν έφτασαν στο ιατρείο του δύο περιστατικά με καρδιακή αρυθμία τα οποία δεν ενέπιπταν σε καμία γνωστή κατηγορία της νόσου.
Ο μέσος αγροτικός γιατρός (χωρίς ειδικότητα) θα αντιμετώπιζε απλώς τα συμπτώματα. Για τον κ. Πρωτονοτάριο όμως τα περιστατικά αυτά αποτέλεσαν τον μίτο της Αριάδνης. Ακολουθώντας τα έφτασε στην περιγραφή της νόσου της Νάξου, μιας κληρονομικής μυοκαρδιοπάθειας η οποία ευθύνεται για τον αιφνίδιο θάνατο νεαρών ατόμων, και μόλις πρόσφατα ανακάλυψε και το γονίδιο που την ελέγχει. Ταυτόχρονα, έκανε τη διεθνή επιστημονική κοινότητα να τον αναζητεί απεγνωσμένα.
Όταν στα 1988 ο William Mc Kenna, διευθυντής της Καρδιολογικής Κλινικής στο St George Medical School του Λονδίνου, διάβασε μια επιστολή του Νίκου Πρωτονοτάριου στην επιθεώρηση New England Journal of Medicine, ξεκίνησε πραγματική εκστρατεία για την ανεύρεση του. H επιστολή έκανε παρατηρήσεις πάνω σε ένα άρθρο Ιταλών επιστημόνων σχετικό με μια κληρονομική μυοκαρδιοπάθεια της περιοχής του Βένετο, την οποία συσχέτιζε με τη μυοκαρδιοπάθεια της Νάξου που είχε ο ίδιος περιγράψει προηγουμένως.
Αδυνατώντας να εντοπίσει τον Έλληνα καρδιολόγο στα Πανεπιστήμια και τις Κλινικές της χώρας, ο βρετανός γιατρός έστειλε τον ειδικευμένο τότε στην κλινική του Έλληνα γιατρό κ. Άρη Αναστασάκη στην Ελλάδα να τον αναζητήσει. Ο νεαρός ειδικευόμενος γύρισε στη Βρετανία άπρακτος. Ούτε οι συνάδελφοι του κ.Πρωτονοτάριου στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο, όπου εργάστηκε κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας του, ούτε οι συνάδελφοι του στο Νοσοκομείο Ευαγγελισμός, όπου έκανε την ειδικότητα του στην καρδιολογία, γνώριζαν πού βρισκόταν. Επικρατούσε η εντύπωση ότι συνέχιζε τις σπουδές του στο εξωτερικό.
Κανείς δεν φανταζόταν ότι ο κ. Πρωτονοτάριος είχε γυρίσει πίσω στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Νάξο, και μαζί με τη γυναίκα του, τη παιδίατρο κ. Ανταλένα Τσακοπούλου, συνέχιζε αυτό που είχε ξεκινήσει ως αγροτικός γιατρός: τη μελέτη μιας μυοκαρδιοπάθειας που σκοτώνει επιλεκτικά αθλούμενους νέους.
Ο William Mc Kenna θα χρειαστεί να περιμένει ως το 1994 για να γνωρίσει από κοντά τον κ. Πρωτονοτάριο στο Παγκόσμιο Συνέδριο για τις Μυοκαρδιοπάθειες που γίνεται στη Βαρσοβία. Ως τότε ο Νίκος Πρωτονοτάριος έχει παρουσιάσει την εργασία του σε ελληνικά συνέδρια, αλλά η ελληνική επιστημονική κοινότητα θεωρεί ότι πρόκειται για μεμονωμένα σπάνια περιστατικά που αφορούν τη Νάξο. Και επιπλέον, ποιος είναι τέλος πάντων αυτός ο επαρχιακός γιατρός;
Αυτός ο επαρχιακός γιατρός έχει εν τω μεταξύ καταγράψει περισσότερα περιστατικά, έχει μελετήσει τις οικογένειες ατόμων που πάσχουν από τη νόσο. Με άλλα λόγια, έχει κάνει μια πλήρη και εμπεριστατωμένη κλασική γενετική μελέτη. Βρετανοί, Ιταλοί και Γάλλοι αναζητούν τη συνεργασία του. Οι Ιταλοί επειδή έχουν αποδείξει ότι η νόσος αποτελεί την πρώτη αιτία αιφνίδιου θανάτου των αθλητών. Οι Γάλλοι επειδή είχαν περιγράψει τη νόσο χωρίς να της δώσουν όνομα. Οι Βρετανοί κερδίζουν τη μάχη για τη συνεργασία καθώς ο νεαρός ειδικευόμενος του William Mc Kenna έρχεται στην Ελλάδα (στην Καρδιολογική Κλινική του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου) και συνδέει τον κ. Πρωτονοτάριο με το Ιπποκράτειο και το St. George. Με τη στήριξη του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας και της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού στήνεται το πρόγραμμα “Φειδιππίδης”, το οποίο έχει στόχο να μελετήσει τη νόσο. Καρπός της συνεργασίας αυτής αποτελεί η πρόσφατη απομόνωση του γονιδίου στο οποίο οφείλεται η νόσος.
Το μέγεθος της ανακάλυψης είναι τεράστιο. Σε λίγους μήνες όλα τα παιδιά που θέλουν να ασχοληθούν με τον αθλητισμό θα μπορούν με μια απλή εξέταση να γνωρίζουν αν έχουν το γονίδιο ή όχι. Και όσα έχουν το γονίδιο θα μπορούν να λαμβάνουν την ήδη υπάρχουσα αγωγή.
Οι κακές γλώσσες λένε ότι ο Νίκος Πρωτονοτάριος υπήρξε τυχερός: ανακάλυψε, λένε, τη νόσο επειδή έτυχε να εγκατασταθεί στη Νάξο. Ωστόσο πολλοί από τους σημερινούς ασθενείς του είχαν προηγουμένως επισκεφθεί νοσοκομεία της Ελλάδος, της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Κανείς δεν είχε την περιέργεια να προχωρήσει σε βάθος τη διάγνωση. Ο κ. Πρωτονοτάριος εγκαταστάθηκε στη Νάξο γιατί “ήθελε απλώς να κάνει τη δουλειά του”. Και εκεί θα παραμείνει. Μια “ιπποκρατική φυσιογνωμία” ανάμεσα στις συντροφιές των ψαράδων στις ταβέρνες του Απειράνθου. Γιατί στον Απείρανθο μπορεί να ασχολείται με τα χόμπυ του, το ψάρεμα, το κυνήγι και την ιατρική, όπως ο ίδιος δηλώνει.
